60 gesprekken – 60 unieke verhalen

Samen met het Kennispunt zijn we op tournee gegaan, want mbo-scholen zitten verspreid door het hele land. In twee uur durende gesprekken hebben we met bestuurders, docenten, directeuren en onderwijsmanagers gepraat over wat hen motiveert om zich wel of niet in te zetten voor volwassenenonderwijs. De energie spatte er vaak vanaf! Bijvoorbeeld als het gelukt was om het tekort aan koks op Texel op te lossen door leer-woon-werktrajecten op te zetten. Of om vrouwen met een taalachterstand op voldoende niveau te krijgen om met een mbo-opleiding te starten.

Inzichten uit de gesprekken

Aan de hand van een paar stellingen geven we in dit artikel op hoofdlijnen de inzichten weer die we hebben opgedaan met de gesprekken. Houd voor een uitgebreide bloemlezing en mooie showcases de website van het Kennispunt in de gaten!

Mbo-instellingen willen een rol spelen in een leven lang ontwikkelen

Ja! Nagenoeg alle instellingen zien een rol voor zichzelf weggelegd om een impuls te geven aan een leven lang ontwikkelen. De doelgroepen die bediend worden zijn divers, al zien we vooral dat een leven lang ontwikkelen tot stand komt in samenwerking met bedrijven en organisaties die hun medewerkers, vaak groepsgewijs, willen scholen. Daarnaast zijn er tal van samenwerkingen met gemeenten en UWV, wordt taaleducatie voor vluchtelingen georganiseerd en worden speciale opleidingstrajecten ontwikkeld voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt.

Zorg en techniek zijn de voornaamste sectoren waar een leven lang ontwikkelen tot uiting komt. Beide sectoren hebben een traditie van (verplichte) scholing en hebben nu te maken met tekorten.

Aanbod bestaat voor groot deel uit bekostigde mbo-opleidingen voor bedrijven

Juist! Met name de beroepsbegeleidende leerweg BBL (bijv: 4 dagen werken en 1 dag per week naar school) ingezet voor groepen medewerkers uit bedrijven. Vaak wordt maatwerk geleverd of zelfs de opleiding incompany georganiseerd. De extra kosten die dat met zich meebrengt worden dan apart verrekend.

Er is volop aanbod van onderwijs dat voorziet in specifieke, kleinere leerbehoeften

Nee, zo ver is het nog niet; op veel scholen staat het onderwijsaanbod, naast de BBL-opleidingen, nog in de kinderschoenen. Er wordt vooral vraaggestuurd gewerkt: als er een vraag binnenkomt, wordt er een scholingstraject voor gemaakt. Een aantal scholen heeft al een professionaliseringsslag gemaakt door marktonderzoek te doen, samenwerkingsverbanden in de regio aan te gaan, accountmanagement in te zetten en een portfolio samen te stellen. Andere scholen zijn nog niet zo ver maar hebben wel ambities om het aanbod en de aanpak te professionaliseren.

Scholen zien leven lang ontwikkelen als aanjager van flexibilisering

Zeker! Volwassenen hebben andere opleidingsbehoeften dan ‘jonge’ studenten en volledige mbo-opleidingen passen niet altijd bij de behoefte. Waar wel behoefte aan is, hangt af van de werkervaring van de persoon, het doel waarmee en het werk waarvoor iemand wordt opgeleid. Dat vraagt om maatwerk. Sommige scholen zijn bijvoorbeeld bezig met het opknippen van opleidingen in modules om ze flexibeler aan te kunnen bieden.

Scholen gebruiken leven lang ontwikkelen-vragen ook om met innovatieve opleidingsconcepten aan de slag te gaan. Deze ontwikkelingen worden vervolgens doorvertaald naar het onderwijs voor initiële studenten. In die zin geeft de leven lang ontwikkelen ambitie een impuls aan het hele mbo-onderwijs.

Uitdagingen liggen alleen buiten de school

Onjuist, zo zwart-wit is het gelukkig niet! Tijdens de gesprekken hebben we doorgevraagd naar belemmeringen en knelpunten en die zien scholen zowel extern als intern. Scholen ervaren het als uitdaging om binnen de kwalificatiestructuur en het stelsel (bijv. bekostiging) de juiste vorm voor opleidingen en opleidingstrajecten te kiezen. Ook zijn zij terughoudend om hierbij hun nek uit te steken en de randen van de wet- en regelgeving op te zoeken.

Daarnaast geven scholen aan dat ze intern nog een aantal noten te kraken hebben. Namelijk hoe ze het onderwijs in het kader van een leven lang ontwikkelen gaan organiseren: in huis of in een aparte entiteit? Samen met anderen of alleen? En vooral: hoe krijgen we de eigen organisatie enthousiast en wendbaar om hiermee aan de slag te gaan?

Ondanks dat zien scholen de kansen en zien ze een rol weggelegd voor zichzelf in het verder brengen van een leven lang ontwikkelen!